پایگاه تحلیلی خبری رستاخیز خبر

مهرداد تیموری _ رستاخیزخبر؛ بر اساس اعلام «محسن پور سید آقایی» معاون حمل و نقل شهرداری تهران در طرح جدید امکان ورود به محدوده طرح برای همه خودروها آزاد است " تحت شرایط مشخص" و دیگر نیازی به دریافت آرم ورود به طرح نیست، چراکه افراد با پرداخت مبلغی متناسب با ساعات روز اجازه تردد در این محدوده را پیدا می کنند. دلیل اجرای طرح جدید رعایت عدالت برای همه شهروندان اعلام شده است! طرحی که با الگوبرداری از برخی کشورهای پیشرفته دنیا اجرایی می شود.

در شرایطی طرح جدید ترافیک تهران به تصویب شورای حمل و نقل تهران رسیده است که این طرح با انتقادات بسیاری از سوی برخی کارشناسان حوزه حمل و نقل درون شهری و حتی نمایندگان مجلس مواجه شده است. جایی که منتقدان اعتقاد دارند با اجرای روش جدید دیگر محدودیت طرح ترافیک معنایی ندارد!. در ادامه به بررسی برخی آثار اجرای این طرح به ویژه در حوزه افزایش ترافیک و آلودگی هوای تهران بزرگ می پردازیم.

نقد و بررسی

اول: هدف اصلی اجرای طرح ترافیک کاهش ترافیک در هسته مرکزی شهر تهران و در نهایت کاهش آلودگی هوا است. با اجرای طرح جدید در شرایطی که همه خودروها امکان حضور در این محدوده را داشته باشند، ناخودآگاه برای ورود به محدوده ترافیک تحریک به استفاده از خودروی شخصی به ویژه در فاصله زمانی 10 صبح تا 16 می شوند، چراکه تردد در این ساعات با تخفیف 70 درصدی همراه است و این به معنای افزایش ترافیک در ساعات غیر پیک است.

دوم: غافل شدن از توان مدیریت سفرهای شخصی یکی دیگر از آثار احتمالی اجرای طرح جدید است. به نحوی که با آزادسازی ورود همه پلاک ها به محدوده اصلی طرح ترافیک و طرح زوج و فرد بار ترافیکی در بزرگراه های اصلی تهران و در نتیجه محدوده اصلی افزایش می یابد. تا جایی که پیش بینی و مدیریت این افزایش ترافیک در زمان هایی غیر قابل مدیریت است.

سوم: بخشی از مشکلات آلودگی هوای این روزهای تهران توسط موتورسیکلت ها و خودروهای آلاینده صورت می گیرد که در طرح جدید تاکنون راهکاری برای مدیریت این آلاینده های پر تردد اعلام نشده است.

چهارم: ضعف زیر ساختی در محدوده طرح به ویژه در بخش دوربین های کنترل ترافیک یکی دیگر از مشکلات این طرح است. همچنان دوربین های قدیمی و ضعیف در محدوده طرح ترافیک تهران وجود دارد که در طرح کنونی هم گاهی اشتباهات فاحشی از آن ها سر می زند. البته مدیران شهرداری تهران به این ضعف خود اذعان کرده اند و وعده اصلاح این ضعف های زیر ساختی را داده اند که سوال اینجاست با توجه به اینکه کمتر از چهار ماه به اجرای طرح جدید زمان باقی مانده توان اصلاح مشکلات زیر ساختی آن هم در شرایط کنونی مدیریت شهری تهران وجود دارد؟.

پنجم: با اجرای طرح جدید طبق اعلام مدیران حمل و نقل شهرداری پیش بینی می شود 30 درصد سفرهای درون شهری با خودروی شخصی  به سمت حمل و نقل عمومی روی آورند که با توجه به کمبودهای بسیار در واگن مترو و اتوبوس این افزایش مسافر منجر به ازدحام و معطلی مسافران می شود. معاون حمل و نقل شهرداری تهران از این چالش پیش روی این طرح با عنوان چالش «پیدایش مرغ یا تخم مرغ یاد کرده است»!

ششم: در شرایطی طرح جدید با شعار برقراری عدالت میان شهروندان اجرایی می شود که در این طرح میزان تعیین عوارض شناور متناسب با میزان تردد در محدوده محاسبه نشده است. به این معنی که عوارض برای کمترین و بیشترین تردد در محدوده یکسان است.

هفتم: چندی پیش در تهران طرح معاینه فنی «ویژه» مطرح شد که از افزایش حداقل استانداردها برای تردد در تهران حکایت می کرد. سوال اینجاست که با اجرای طرح جدید و رشد چندین برابری تقاضای پلاک ها برای تردد در محدوده طرح ترافیک، آیا ظرفیت مراکز معاینه فنی در نظر گرفته شده است؟ چراکه به نظر می رسد با رشد چند برابری تقاضا برای دریافت برگ معاینه فنی ویژه صف های طولانی را در پایتخت شاهد باشیم.

هشتم: با اجرای طرح جدید در زمان های اضطرار امکان اعمال محدودیت جهت کمک به کاهش آلودگی هوا وجود ندارد و این به معنای مغایرت این طرح به اهداف شش گانه اجرای محدود طرح ترافیک یعنی کاهش حجم ترافیک و آلودگی است.

موارد مطرح شده تنها بخشی از مشکلات و معایب طرح جدید محدوده ترافیک تهران است و به نظر می رسد اجرای این طرح نسبت به طرح کنونی می تواند چالش های بیشتری را به دنبال داشته باشد و این در صورتی است که با اصلاح برخی معایب طرح کنونی که تاکنون به خوبی آشکار شده است می توان هرچه راحت تر به اهداف شش گانه مد نظر یعنی کاهش آلودگی، کاهش ترافیک، تشویق به استفاده از حمل و نقل عمومی، کاهش استفاده از خودروی شخصی، تأمین منابع مالی مترو و بهبود شاخص های ترافیکی دست پیدا کرد.

با اعلام مدیران شهرداری تهران امسال حدود 100 هزار مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک صادر شده است. همین میزان صدور تردد می تواند اولین اقدام اصلاحی طرح کنونی باشد! به نحوی که به خوبی می دانیم در سال های گذشته روال صدور مجوز تردد با عدالت صورت نگرفته است! به نحوی که تأثیر فشارهای سیاسی و جناحی در صدور آرم به خوبی مشهود است که البته می توان آن را نشأت گرفته از سیاست های کلان مدیریت دوره شهردار وقت دانست.

راهکار

پیشنهاد اول: برقراری عدالت در صدور مجوز طرح ترافیک می تواند اولین گام مدیران جدید مدیریت شهری تهران که با شعار برقراری عدالت به دنبال اجرای طرح جدید است باشد.

پیشنهاد دوم: کاهش تعداد صدور مجوز تردد در محدوده طرح ترافیک است! با کاهش بسیاری از سهمیه ها که به برخی دستگاه های دولتی و غیر دولتی می رسد و صرفه جویی در این زمینه و عدم صدور آرم برای برخی فشارهای سیاسی و همچنین برخی شخصیت های حقیقی و حقوقی می توان عدد یکصد هزار آرم را به نیم کاهش داد تا میزان تردد در طرح بهتر قابل مدیریت باشد.

پیشنهاد سوم: حذف صدور مجوز های تردد شناور می تواند یکی دیگر از اقدامات اصلاحی در طرح کنونی باشد. چراکه طرح های شناور چندان قابل مدیریت نبوده و امکان استفاده در هر خودروی حتی خودروی آلاینده را دارد که به سهم خود می تواند در افزایش آلودگی کمک کند.

پیشنهاد چهارم: تحول اساسی در ساختار حمل و نقل عمومی این محدوده به ویژه تاکسی ها می تواند یکی دیگر از این اقدامات اصلاحی به شمار رود که زمینه استقبال هرچه بیشتر مردم از ناوگان حمل و نقل عمومی را افزایش می دهد. البته اجرای این تحول نیاز به حمایت دولت داشته تا با کنار گذاشتن خودروهای آلاینده و فرسوده و جایگزین کردن خودروهای با سوخت پاک می تواند با پی گیری های مدیریت شهری پایتخت اجرایی گردد. 

پیشنهاد پنجم: عدم فروش آرم روزانه یکی دیگر از اقداماتی است که در صورت اجرای آن می توان در مدیریت ترافیک در محدوده و کاهش آلودگی به ویژه در زمان های اضطرار بسیار کمک کند.

با بررسی چالش های پیش روی طرح جدید ترافیک این گونه می توان نتیجه گیری کرد، اجرای این طرح در شرایط کنونی در حالی که می تواند مرهمی بر درد ترافیک و آلودگی پایتخت باشد اما ممکن است خود به چالشی بزرگ تبدیل گردد آن هم این روزها تهران بزرگ با مشکلات متعددی دست به گریبان است.

باید منتظر ماند و دید تصمیم مدیریت شهری تهران در این زمینه اجرای طرح جدید خواهد بود یا اجرای آن به زمان دیگری موکول و در این فرصت باقی مانده نقص های طرح کنونی برطرف می شود.